Do czego służą przekładnie łańcuchowe?

Dzisiaj możemy zaobserwować je głównie w rowerach i motocyklach. W nieco zmodyfikowanej formie pracują również pod maskami niektórych samochodów, będąc elementem rozrządu. Znacznie szersze zastosowanie znajdują w przemyśle ciężkim, transmitując moc napędową w ogromnych maszynach. Historia przekładni łańcuchowych jest dłuższa, niż mogłoby się wydawać. A dzięki coraz bardziej zaawansowanym metodom obróbki CNC mogą być one stosowane w jeszcze bardziej złożonych mechanizmach.

Krótki zarys historii

Pierwsza relacja dotycząca przekładni łańcuchowej datowana jest na III stulecie p.n.e. Mechanizm ów stanowił element kuszy powtarzalnej, którą opisał słynny Filon z Bizancjum — starożytny mechanik, którego uważa się za konstruktora pierwszej katapulty.

Przekładnię łańcuchową udoskonalono najprawdopodobniej w Chinach. Wiadomo bowiem, że w czasach dynastii Song, a dokładniej w XI stuleciu, takowe przekładnie zastosowano w mechanizmie ogromnego zegara (napędzały m. in. figurki uderzające w gongi). Ciekawostką jest fakt, że przekładnia ta musiała wykonywać ciągłą pracę.

W czasach nowożytnych przekładnie łańcuchowe, w których pracowały kołowroty lub prymitywne koła łańcuchowe, stosowane były w przeróżnych urządzeniach (np. dźwigach portowych). Jednak to dopiero współczesność wykreowała prawdziwe zapotrzebowanie na tego typu mechanizmy. Pod koniec XIX stulecia znalazły one zastosowanie w pierwszych rowerach, a kilkanaście lat później w automobilach.

W jaki sposób zbudowana jest nowoczesna przekładnia łańcuchowa?

Przekładnię łańcuchową — w rozumieniu współczesnym — tworzą koła łańcuchowe (zazwyczaj dwa), które opasane są cięgnem (łańcuchem). Wykonanie odpowiednich komponentów umożliwia obróbka CNC. Komputerowo programowane maszyny z ogromną dokładnością docinają i kształtują poszczególne elementy, zapewniając tym samym optymalne działanie mechanizmu i pozwalając uniknąć problemów gnębiących naszych przodków, czyli np. nadmiernego zużywania się kół łańcuchowych lub odkształcania się ogniw.

A jak działa przekładnia łańcuchowa? To akurat całkiem proste. Cięgno przenosi napęd z elementu napędzanego na element bierny (oba te elementy to zazwyczaj koła łańcuchowe), przekazując energię oraz — w zależności od potrzeb — zmieniając parametry ruchu, jego siłę lub prędkość.

Wśród największych zalet przekładni łańcuchowych często wymienia się stałe tempo pracy (nie występują poślizgi) oraz niewielkie obciążenia wałów i łożysk (cięgno założone na koła łańcuchowe nie musi być bowiem bardzo mocno napięte). Wady to z kolei konieczność smarowania i głośna praca jej niektórych typów. Co więcej — elementy przekładni łańcuchowych, zwłaszcza koła łańcuchowe, cechują się skomplikowaną budową. Jednakże odpowiedzią na to jest coraz bardziej precyzyjna obróbka CNC.

​

Kilka przykładów współczesnych zastosowań przekładni łańcuchowych

Najbliższym i bodaj najlepiej znanym każdemu z nas przykładem przekładni łańcuchowej jest układ napędowy roweru. I właśnie w jego kontekście najłatwiej można zaobserwować postęp technologiczny. Coraz bliższe doskonałości komponenty sprawiają przecież, że osiągi rowerów są znacznie wyższe niż jeszcze kilka lat temu, a i sama jazda jest jak gdyby bardziej przyjemna.

Mechanizmy łańcuchowe znajdują zastosowanie także w układach rozrządu. Warto jednak pamiętać, że są to o wiele bardziej skomplikowane konstrukcje, na która składają się koła łańcuchowe (zazwyczaj kilka) i cięgna różnej długości.

Innymi przykładami zastosowania przekładni łańcuchowych mogą być różnego rodzaju maszyny przemysłowe, w których przekładnie pełnią rolę głównego lub pomocniczego napędu, przenosząc moc wytwarzaną przez silnik.

Odwiedź stronę firmy JANUS - producenta łańcuchów przemysłowych >>